Onkologiczna jama ustna

Cesarz M:
PRACA POGLĄDOWA
ART DENT
Tom/Volumne 23; Numer/Number 1 (87)/2025: 64-74
E-ISSN 2392-2818
ISSN 2081-4798

Onkologiczna jama ustna
Oncological Oral Cavity

Marzena Cesarz^1,E,F
¹ Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej–Curie, Państwowy Instytut Badawczy – Oddział Gliwice
²Sidental, Prywatne Centrum Stomatologiczne, Czechowice Dziedzice
³ Sident, Prywatne Centrum Stomatologiczne, Żywiec

Authors’ Contribution: A - Study Design, B - Data Collection, C - Statistical Analysis, D - Data Interpretation, E - Manuscript Preparation, F - Literature Search, G - Funds Collection
Received: 08.12.2024. Accepted: 10.01.2025. Published: 19.02.2025
Prawa autorskie przekazane Wydawnictwu AS MEDIA
Kontakt z autorem: Narodowy Instytut Onkologii im Marii Skłodowskiej–Curie, Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-102 Gliwice, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., tel. +48 509 179 201.

Cytowanie: należy cytować pierwotną, elektroniczną wersję artykułu: Cesarz M: Onkologiczna jama ustna; Art Dent 2025;87(1):64-74.

STRESZCZENIE
Nowotwory głowy i szyi, zwłaszcza rak płaskonabłonkowy (HNSCC), z powodu późnego wykrycia cechują się złym rokowaniem. W Polsce stanowią 12% nowotworów złośliwych i są przyczyną 8% zgonów. Główne czynniki ryzyka to palenie tytoniu i alkohol. Niska świadomość społeczna oraz niespecyficzne objawy (np. ból gardła, owrzodzenia) prowadzą do opóźnionej diagnozy. Profilaktyka obejmuje eliminację czynników ryzyka oraz regularne badania stomatologiczne i samobadanie (MSE). Wczesne wykrycie jest kluczowe – zmiany przednowotworowe, takie jak leukoplakia czy erytroplakia, mogą sygnalizować rozwój choroby. Leczenie wymaga interdyscyplinarnego podejścia (chirurgia, radioterapia, chemioterapia) i często powoduje powikłania w jamie ustnej (kserostomia, kandydoza, stany zapalne). Ważna jest opieka stomatologiczna obejmująca higienę jamy ustnej, stosowanie delikatnych past i płukanek oraz regularne kontrole. Zwiększenie świadomości społecznej i wczesna diagnostyka mogą znacząco poprawić rokowania i zmniejszyć śmiertelność.
SŁOWA KLUCZOWE:
higiena, onkologia głowy i szyi, profilaktyka onkologiczna, rak płaskonabłonkowy
SUMMARY
Head and neck cancers, particularly squamous cell carcinoma (HNSCC), have a poor prognosis due to late detection. In Poland, they account for 12% of malignant tumors and cause 8% of cancer-related deaths. The main risk factors include smoking and alcohol consumption. Low public awareness and nonspecific symptoms (e.g., sore throat, ulcers) lead to delayed diagnosis. Prevention involves eliminating risk factors, regular dental check-ups, and self-examination (MSE). Early detection is crucial—precancerous lesions such as leukoplakia and erythroplakia may indicate cancer development. Treatment requires a multidisciplinary approach (surgery, radiotherapy, chemotherapy) and often leads to oral complications (xerostomia, candidiasis, inflammation). Proper oral care, including hygiene maintenance, gentle toothpaste and mouthwash use, and regular check-ups, is essential. Increasing public awareness and early diagnosis can significantly improve prognosis and reduce mortality.
KEY WORDS:
hygiene, head and neck oncology, oncological prevention, squamous cell carcinoma